حسین ایران پور که مقاله‌اش به آیین پایانی پنجمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران راه پیدا کرده است، درباره شکل گیری ایده، موضوع مقاله خود و همچنین اهمیت پرداختن علمی به مساله ژانر و بومی‌گرایی در آن گفت.

به گزارش روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، جلسه هیأت انتخاب و داوری پنجمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران به دبیری علمی منصور براهیمی برگزار شد و اسامی مقالات راه‌یافته به صحن این دوره از همایش، اعلام شد. یکی از این مقالات با عنوان «بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی ژانر سینمای هنرهای رزمی در حوزه فیلم کوتاه» از حسین ایران پور است.

حسین ایران پور درباره­ نحوه­ شکل‌گیری ایده­ پرداختن به چنین موضوعی گفت: یک روز سخت مشغول مطالعه بودم و احساس تشنگی کردم و از برادر کوچکم خواستم تا یک لیوان آب برایم بیاورد. برادرم با لیوان آب داخل اتاقم آمد و دیدم جلوی در ایستاد و به من نگاه می­کرد. با تعجب گفتم چرا ماتت برده است؟ رفت بدون آنکه لیوان آب را به من بدهد. در حالی­که از رفتارش تعجب کرده بودم، دنبال او دویدم و علت کارش را پرسیدم که به لیوان آبی که روی میزم بود اشاره کرد. همان موقع جرقه نوشتن این مقاله با این موضوع به ذهنم خطور کرد.

ایران پور درباره­ موضوع مقاله­ خود توضیح داد: یکی از ژانرهای پرمخاطب، پرطرفدار و سودآور که می­تواند به اقتصاد سینمای ما و کشاندن مخاطب مشتاق به سینما کمک کند، ژانر اکشن و زیرژانر آن هنرهای رزمی است. فیلم­نامه، کارگردان و هنرهای رزمی مواد لازمی هستند که برای ساخت این نوع فیلم­ها (چه در غالب فیلم کوتاه و چه در غالب فیلم بلند) به آن­ها نیاز است. جالب است که بدانید تمام این مواد لازم را به وفور در اختیار داریم. (مثل همان لیوان آبی که روی میز من بود) ایران دارای ادبیاتی بسیار غنی و پربار چند صد ساله با بزرگان ادبی قدیم و جدید شناخته شده در کل دنیا است. سینما و سینماگران ایرانی نیز در تمام جهان شناخته شده هستند. در مسابقات رزمی رشته­های مختلف در سطح منطقه، آسیا، جهان و حتی المپیک هم یکی از سکوهای اول تا سوم حتما برای ایرانی­هاست. منتظر چه چیزی هستیم؟ چرا فیلم اکشن رزمی که هم مخاطب زیادی دارد و هم پول زیادی به صنعت سینما روانه می­کند نمی­سازیم؟ موضوع این مقاله جواب به این سؤال است که چرا از این ظرفیت­ها و امکاناتی که در اختیارمان است، استفاده نمی­کنیم.

 وی درباره­ اهمیت پرداختن علمی به مسأله­ ژانر و بومی‌گرایی در آن مطرح کرد: گروهی سینما را صرفاً هنر می­دانند و مفاهیمی همچون جذب مخاطب، سرگرمی­سازی، بازار فروش و بازگشت سرمایه برای آنان بی­معناست. گروهی دیگر معتقدند با توجه به پیشینه­ فرهنگی، تاریخی، مذهبی و اجتماعی خودشان باید ژانرهای بومی و مرتبط با این مفاهیم را تولید و ابداع کنند. این افراد به خود و به درون جامعه­ خود نگاه کرده و ژانرهای سینمایی منطبق بر اصول اخلاقی، فرهنگی و تاریخی خود را ایجاد و تعریف می­کنند. این نکته اهمیّت زیادی دارد؛ زیرا ایجاد ژانرهای جدید باعث رشد سینما در کلیّت می­شود. اما جزم­­اندیشی و همپا نشدن با سینمای جهان و عدم توجّه به نکات مثبت و آموزه­های درست ژانرهای تثبیت شده در دنیا، از نکات منفی این گروه است. گروهی دیگر همگام با سینمای جهان حرکت کرده، قوانین و قواعد ژانری سینمای جهان را می­پذیرند و درصدد ارتقای آن برمی­آیند. آن­ها به دنبال بومی­گرایی غیرمتعصبانه هستند و سعی می­کنند قوانین ژانری را با مفاهیم و ارزش­های جامعه­ خود وفق داده و در این راه پیشینه­ فرهنگی، تاریخی، شرایط اجتماعی حاضر و محدودیت­های مذهبی خود را لحاظ می­کنند.

این پژوهشگر ادامه داد: به نظر می­رسد برای داشتن سینمایی که هم صنعت و هم هنر باشد، هم بتواند باعث ارتقای سطح فرهنگ مخاطب و ایجاد سرگرمی برای او بشود و هم باعث رونق اقتصادی و گردش پول، باید رویه­ای را در پیش گرفت که شامل برآورده کردن منویّات این گروه­ها باشد. سینمای کامل سینمایی است که در همه­ ابعاد رشد کرده باشد. یکی از ابعاد اصلی سینما ژانر است که نیاز به رشد دارد. حیات سینما در گرو توجّه و جذب مخاطب است و این مهم با برآورده کردن نیازهای آنان در سنین و اقشار مختلف و در نظر گرفتن سلایق و علایق گوناگون و تهیه­ خوراک روحی و ذهنی مخاطبان محقق می­شود. تغذیه­ سلیقه­ یک قشر خاص باعث رشد تک ­بعدی و علیل شدن سینما می­شود و مخاطبان برای ارضای نیازهایشان به سینمای کشورهای دیگر متوسّل شده و چشمشان به تولیدات آ­ن­ها دوخته می­شود. واضح است که توجه به سینمای خارج و دنبال کردن صنعت سینمای کشورهایی که صاحب و مبدع آن هستند، باعث رشد فنی و تکنیکی سینماگران و وسعت دید و تفکّر مخاطبان می­گردد؛ اما ناهمخوانی اصول اخلاقی رایج در آن کشورها با کشور ما و تفاوت موجود بین فرهنگ اصیل و غنی ایرانی و اسلامی و فرهنگ تازه متولّد شده­­ آنان، اهمیّت تأکید بر تولیدات داخلی را چند برابر می­کند. این مهم بحث­های عمیق جامعه­شناسی، مردم­شناسی و مدیریت فرهنگی را می­طلبد. اما پرداختن به وجوه فنی و تکنیکی این قضیه مد نظر اصلی این پژوهش است.

وی افزود: از چه طریقی می­توان ژانرها را وارد سینمای بلند کرد و از مواهب بی­بدیل آن بهره جست؟ یکی از این راه­ها حوزه­ فیلم کوتاه است. چه به فیلم کوتاه به عنوان راهی برای ورود به عرصه­ سینمای بلند نگاه شود و چه به عنوان موجودی مستقل، در هر دو صورت استفاده از ژانرهای مختلف در آن می­تواند باعث ارتقای تولیدات ژانری در سینمای بلند شود. اگر ژانرها در ابعادی کوچک­تر و پالایش شده­تری مانند فیلم کوتاه، نهادینه شوند ورودشان به سینمای بلند اجتناب­ناپذیر، حتمی، دل­پذیر و نوآورانه است. حوزه­ فیلم کوتاه که هنوز به بازار سرمایه و جذب مخاطب به مانند آن­چه سینمای بلند به آن می­نگرد، نمی­نگرد؛ روحیه­ انقلابی و خطرپذیری در سینماگران جوان بیشتر از سینماگرانی است که در سینمای بلند فعالیت می­کنند و تنها دغدغه­ فیلم کوتاه، به منصه­ ظهور رساندن آن چیزی است که در ذهن نویسنده و کارگردان است و چه بسا ژانر پاسخ­گوی این دغدغه­هاست.

ایران پور در ادامه اشاره کرد: پژوهش حاضر قصد دارد در ابتدا با واکاوی چارچوب­های نظری مقوله­ ژانر و زیرژانر هنرهای رزمی و فلسفه­ وجودی هنرهای اصیل رزمی و صلح و آرامشی که در نهاد آن نهفته، به وضعیّت سینمای کوتاه رزمی ایران و تحلیل انگشت­شمار فیلم­های زیرژانر رزمی در ایران بپردازد. این پژوهش تلاش می‌کند علل و عوامل نپرداختن سینماگران به مقوله­ سینمای کوتاه رزمی و یا عدم موفقیت در ساخت معدود فیلم­های رزمی ساخته شده در سینمای ایران را واکاوی نماید و به این پرسش پاسخ دهد که چرا ایران با داشتن نیروهای بالقوه و پشتوانه­های غنی و عظیم ادبی، فرهنگی، ورزشی و نیروهای کارآمد و کاربلد اجرایی و سینمایی فراوانی که در اختیار دارد، نتوانسته است آن­گونه که انتظار می­رود فیلم­هایی شاخص و فاخر در ژانر اکشن و خصوصاً زیرژانر هنرهای رزمی در حوزه­ فیلم کوتاه و فیلم بلند بسازد؟

حسین ایران پور درباره­ پروسه­ پژوهش، تحقیق و نگارش مقاله خود مطرح کرد: در مورد زیرژانر هنرهای رزمی در سینمای ایران به طور تخصصی تحقیق و پژوهش جامع و کاملی صورت نگرفته و کتابی نوشته نشده است. به جز چند مقاله معدود و کوتاه چاپ شده در نشریات که بیشتر به ژانر اکشن پرداخته­اند، تلاش و عزمی جدّی­ درباره­ استفاده از ظرفیت­های موجود در احیاء و یا ایجاد زیرژانر هنرهای رزمی در سینمای ایران و در حوزه­ فیلم کوتاه صورت نگرفته است. کمبود و یا بهتر بگویم نبود منابع ترجمه شده، خصوصاً کتاب، در زمینه­ ژانر اکشن و زیرژانر هنرهای رزمی، از محدودیت­های موذی این پژوهش بود.

وی درباره­ دلیل حضور خود در این همایش بیان کرد: تصور بنده این است در صورت اعتنا و توجه به این مقاله و به کار گرفتن راهکارهای پیشنهادی و شنیدن و لمس نقاط ضعف موجود در ژانر اکشن رزمی که در حال حاضر در سینمای کوتاه یا بلند ایران کار می­شود (که اگر فیلمی در این گونه ساخته شده باشد یا در حال ساخت باشد که به گمان بنده نیست) و یادآوری بی­شمار ظرفیت­های موجود برای احیای این زیرژانر در سینمای کوتاه و بلند که در این مقاله به آن­ها اشاره شده، می­توان به روزهای پررونق سینما نزدیک شد. ­با این امید در این همایش حاضر شدم.

حسین ایران پور در پایان درباره­ برنامه‌های آینده­ خود گفت: مقوله فیلم­سازی ارتباط تنگاتنگی با سرمایه و پول دارد. به عبارت بهتر تا سرمایه و پولی نباشد، فیلمی ساخته نمی­شود و منظور من فیلم استاندارد قابل قبول است. جدای فیلم­های اشتراکی دوستانه­ای که دوربین را از رفیق دانشگاه می­گیری، خانه را رفیق قدیمی­ات در اختیارت می­گذارد و مادر الویه­ای درست می­کند برای تغذیه عوامل و با لپ­تاپ تازه­ای که برای دخترخاله­ات از آلمان هدیه آورده­اند و با هزار خواهش و التماس چند روزی آن را قرض می­گیری (آن هم در حضور خودش) تا بتوانی تصاویری که گرفته­ای را کنار هم بگذاری و موسیقی را که از اینترنت دانلود کرده­ای زیر آن بچسبانی و بعد از یک شبانه­روز که برای رِندِر گرفتن به خط آبی نرم­افزار خیره شده­ای، خروجی تقریباً قابل قبولی بگیری و بگویی فیلم کوتاه ساخته­ام…که این مشق است و تمرین و تلاشی قابل ارج که مقدمه­ واجبی است برای هر فیلم­سازی که قصد دارد در آینده وارد این حرفه و هنر شود. فیلم­هایی که به این سبک و سیاق ساخته می شوند فیلم­های قابل احترام و ارشمندی هستند اما استاندارد نیستند، شاید از میانشان انگشت­شمار فیلم­های قابل قبولی هم بیرون بیاید و بشود مثال زد اما استثنا، قاعده نیست. برنامه­ آینده­ من تلاش برای خرید یک جفت کفش آهنین جدید است! برای گرفتن بودجه یا امکانات بسیار اندک جهت ساخت فیلم کوتاهی که به خیال خودم  می تواند کمکی هرچند کوچک به اعتلای فرهنگ مردمم بکند. تا بتوانم بروم از یک نهاد به ارگانی دیگر، از دفتر یک مقام مسئول هنری به دفتر یک مقام مسئول هنری سازمانی دیگر، تا شاید به حرف من هم که در مورد احیای ژانر هنرهای رزمی و جایگاه مهم آن برای تولید ثروت و کشاندن مخاطب به سینماست، گوش کنند. برنامه­آینده­ من خرید یک جفت کفش آهنین جدید است.

پنجمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران بر محوریت «بومی‌گرایی در ژانر» در سینمای کوتاه تمرکز دارد و تجارب چهار دوره گذشته آن نشان داده است که در حوزه پژوهش فیلم کوتاه آن‌چه بیش از همه می‌تواند مفید باشد، امکان استخراج نتایجی است که بتواند در روند ارتقای کیفی تولید (از طرح تا اجرا) تأثیرگذار باشد؛ بنابراین همایش پنجم با هدف جستجوی راه‌کارهای نوین برای دست‌یابی به ابزارها و ساختارهای متفاوت روایت‌گری و قصه‌گویی در قالب ژانر که از طریق پیوند فیلم کوتاه با حوزه‌های دیگر پدید می‌آید، برنامه‌ریزی شده است.

همچنین آیین پایانی پنجمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران به دبیری علمی منصور براهیمی پژوهشگر، مدرس، نویسنده و مترجم در حوزه سینما و تأتر و با محوریت مقاله‌های علمی در حوزه «بومی‌گرایی در ژانر»،  سه‌شنبه 28 آذر 1402 برگزار می‌شود و پس از ارائه مقالات توسط پژوهشگران و جلسه پرسش و پاسخ هیأت علمی با پژوهشگران؛ برگزیدگان این دوره از همایش معرفی خواهند شد.