کنان سوباشی از اساتید بنام فناوری‌های نوین سینما در ترکیه، در قالب کارگاهی تخصصی از نتایج تازه‌ترین تحقیقات خود درباره «فیلمسازی واقعیت مجازی تعاملی» گفت.
به گزارش روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، کارگاه بین‌المللی «فیلمسازی واقعیت مجازی تعاملی؛ فرصت‌های جدید در تولید خلاقانه فیلم کوتاه» با همکاری انجمن سینمای جوانان ایران و موسسه فرهنگی یونس امره ترکیه روز پنجشنبه 20 اردیبهشت‌ماه با حضور کنان سوباشی مدرس دانشگاه استانبول -جراح پاشا در موزه سینما برگزار شد.
در ابتدای این کارگاه جاوید سبحانی به نمایندگی از انجمن سینمای جوانان ایران گفت: انجمن به‌عنوان متولی فیلم کوتاه در کشور بر آن شده است تا نگاه ویژه‌ای به کاربرد فناوری‌های نوین در سینما داشته باشد از همین رو قرار است در چهل‌ویکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران دو بخش ویژه به واقعیت مجازی و هوش مصنوعی اختصاص داده شود. ما قدم‌های اولیه را در این مسیر برمی‌داریم و برگزاری این کارگاه هم در همین راستاست.
سپس کنان سوباشی مدرس دانشگاه استانبول گفت: پیش از هر چیزی می‌خواهم از موسسه یونس امره و انجمن سینمای جوانان ایران تشکر کنم که این فرصت را فراهم کردند و خوشحالم امروز در ایران ارائه این موضوعات را تجربه می‌کنم. باید بگویم من ۴ سال است که دارم روی مسأله ساخت فیلم به وسیله واقعیت مجازی کار می‌کنم و این موضوع بخشی از تز دکترای من است. امیدوارم در مناطقی از جهان که سینمای سنتی رایج است، فرآیند فیلمسازی با فناوری جدید همراه شود. در معرفی خودم باید بگویم من لیسانس و فوق‌لیسانس سینما دارم و سال‌های طولانی در یکی از بزرگترین کانال‌های ترکیه در زمینه ساخت فیلم و سریال فعالیت داشته‌ام، در طول زندگی آکادمیک خودم هم همیشه در زمینه سینما و آینده سینما فعالیت داشته‌ام و همین موضوع را در دانشگاه استانبول هم تدریس می‌کنم.
سوباشی در ادامه عنوان کرد: ما گاهی برای روایت برخی موضوعات در سینما سراغ تکونولوژی می‌رویم ولی گاهی تکنولوژی موضوعات جدید را برای ما به همراه می‌آورد اما سوالی که بارها پیش آمده این است که اساسا سینما چیست؟
بعد از آنکه برخی از حاضران به این سوال پاسخ دادند، سوباشی مطرح کرد: همه مواردی که گفتید درست است اما پاسخ‌های شما از نگاه سنتی به سینما نشات می‌گیرد، ولی مواردی که در ادامه توضیح خواهم داد مسایلی هستند که پاسخ‌های شما را تخریب می‌کنند چون گاهی خراب کردن و از نو ساختن، می‌تواند بیش از اصلاح نتیجه بدهد.
این مدرس دانشگاه در ادامه اظهار کرد: به طور کلی سینما «هنر شکستن زمان به بخش‌های کوچک» است در حالی که در زندگی عادی این امکان وجود ندارد. یکی از سوالاتی که من به دنبال پاسخش بودم این بود که آیا ممکن است سینمای دیگری وجود داشته باشد یا نه؟ آیا ممکن است روایت جدیدی وجود داشته باشد یا نه؟
سوباشی توضیح داد: سینمای موجود، سبکی از روایت دارد اما می‌توانیم در سینمای دیگری با لحن جدید شروع به روایت کنیم. گرچه ما فکر می‌کنیم واقعیت مجازی چیز جدیدی است اما در واقع اینطور نیست، در گذشته هم وجود داشته است و ابزارهایی برای متفاوت دیدن بوده‌اند. مثلا عینک‌هایی در دهه ۱۹۵۰ بوده است که می‌شد تصاویر متفاوتی را از طریق آن‌ها دید و حالا هم عینک‌های واقعیت مجازی تقریبا با همان شکل و شمایل طراحی شده‌اند. طبق تحقیقات شرکت سونی در آینده لنزهای کوچکی ساخته خواهد شد که می‌توانیم داخل چشم بگذاریم و دیگر از این عینک‌های غول‌پیکر برای استفاده از واقعیت مجازی خلاص شویم.
وی اظهار کرد: به طور کلی فناوری‌های جدید دو چیز را نابود می‌کند؛ یکی صحنه‌های بزرگ برای تولید و دیگری تغییر روش‌های موجود برای فیلمسازی. به این صورت که از رهگذر اولی ما می‌توانیم در یک اتاق باشیم اما یک فیلم تعاملی بسازیم و از رهگذر دومی هم می‌توانیم در اتاق خودمان باشیم اما فیلم مکانی را که تا حالا به آنجا نرفته‌ایم، ضبط کنیم.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: شما در روش سنتی یک دوربین دارید و از کوچه و خیابان فیلم می‌گیرید اما در روش نوین، هوش مصنوعی به ما می‌گوید دیگر نیاز به این کار نیست بلکه شما می‌توانید در خانه بمانید و همان تصاویر را ضبط کنید اما سوال من این است که با این روش، چه چیزی تغییر می‌کند؟ مهمترین تغییر این است که این روش ارتباط فیلمسازی با واقعیت را از بین می‌برد. وقتی ما یک فیلم ایرانی را که به روش سنتی ساخته شده است، می‌بینیم، تصاویر مرتبط با کوچه و خیابان را واقعی می‌دانیم و دوست داریم بیایم و از نزدیک آن‌ها را ببینیم ولی اگر هوش مصنوعی چنین تصاویری را تولید کند دیگر ماهیت سندیت و مستند بودن را از سینما گرفته‌ایم. ضمن اینکه سینمای جدید به زیرشاخه‌‌ای از انیمیشن تبدیل می‌شود، سینما هم به جای امری جمعی، امری فردی می‌شود.
سوباشی توضیح داد: در روش جدید شما از طریق عینک‌های واقعیت مجازی می‌توانید چیزی را که تاکنون تجربه نکرده‌اید لمس کنید، حتی مزه چیزی را تاکنون نخورده‌اید، بچشید و بوی آن را حس کنید، شاید به نظر شما غیرواقعی و بعید به نظر برسد اما امری شدنی است. چون در سینمای واقعیت مجازی شما به یک سری تجهیزات متصل می‌شوید؛ مثل عینک، دستکش، شبیه‌ساز مزه، شبیه‌ساز بو و غیره. اما سوال این است که آیا به این چیزها می‌شود فیلم گفت؟ این ابزارها به دنبال این نیستند که فیلم را بهتر کنند بلکه به دنبال این هستند که شما احساسات جدیدی را تجربه کنید.
وی ادامه داد: وقتی اولین فیلم سینمایی در یک سالن سینما به نمایش درآمد حاوی تصاویری بود که در آن قطاری حرکت می‌کرد اما آنهایی که در سالن سینما به نظاره نشسته بودند از ترس آنکه قطار آن‌ها را زیر بگیرد، فرار کردند! درواقع جایگاه امروز واقعیت مجازی هم همین است و انسان‌ها نمی‌توانند آن را بپذیرند. با این حال فیلم‌های ساخته‌شده به صورت واقعیت مجازی توانسته‌اند به بزرگترین جشنواره‌های جهان وارد شوند و در حال حاضر هم سالن‌های فیلم‌های واقعیت مجازی راه‌اندازی شده‌اند. پس به جای دوری‌گزینی از این شکل فیلمسازی، باید وارد آن شویم و یه سمتش برویم.
در ادامه سوباشی ضمن تشریح تجربه‌های به سرانجام رسیده در قالب فیلمسازی با واقعیت مجازی، بریده فیلمی را که با این فناوری تولید شده است، با استفاده از عینک‌های واقعیت مجازی برای حاضران به نمایش گذاشت. این مدرس دانشگاه در ادامه این تجربه عملی به گفت‌وگو با علاقه‌مندان درباره تجربه متفاوت آن‌ها پرداخت.
در پایان این کارگاه مدیرعامل موسسه یونس امره ضمن قدردانی از کنان سوباشی، از انجمن سینمای جوانان ایران و موزه سینما بابت فراهم آوردن فرصت این کارگاه تشکر و ابراز امیدواری کرد این فعالیت‌های مشترک در آینده ادامه داشته باشد.
