روزنامه ایران در گفت‌وگو با فیلمسازان جوان ژانر محوری در سیونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه را بررسی می‌کند.
به گزارش ستاد خبری سیونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به نقل از روزنامه ایران، سیونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران بعد از دو سال محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا، با حضور هنرمندان، فیلمسازان، اهالی رسانه و چهره‌های فرهنگی و هنری از ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۱(۱۹ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲) به دبیری مهدی آذرپندار در پردیس سینمایی ملت برگزار می‌شود. جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که در ادوار مختلف علاوه‌بر ایجاد فرصتی برای دیده شدن آثار فیلمسازان جوان به واسطه ایجاد فضای گفت‌وگو و تبادل تجربه و رسیدن به ایده‌های تازه مورد توجه علاقه‌مندان این حوزه بوده، از دوره سی‌وهشتم به خاطر پیوستن به جمع رویدادهای مورد تأیید آکادمی اسکار اعتباری دو چندان بین فیلمسازان یافته است.
همانطور که در فراخوان این دوره از جشنواره اعلام شده، امسال فیلم‌هایی که از طریق ژانرهای سینمایی باعث ایجاد تنوع و تکثر در فضای فیلم کوتاه می‌شوند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهند بود و همچنین توجه به سینمای بومی با تأکید بر خلاقیت و نوآوری در اولویت انتخاب و داوری بوده است.
کار سخت فیلمسازی در چهارچوب ژانر
فردین انصاری نویسنده و کارگردان که با فیلم کوتاه داستانی «لیدی» در بخش داستانی این دوره از جشنواره شرکت کرده، معتقد است فیلمسازی در چهارچوب ژانر کار بسیار سختی است؛ زیرا ما فیلم‌های باکیفیت زیادی از سایر ژانرها به یاد نمی‌آوریم: «به‌عنوان مثال کار کردن در ژانر کمدی اصلاً کار ساده‌ای نیست یا مثلاً درباره فیلم‌های علمی تخیلی و اکشن نیز همین گفته صادق است. مگر شما چند فیلم کوتاه علمی تخیلی یا اکشن دیده‌اید که بسیار باکیفیت بوده‌اند؟»
این کارگردان درباره رویکرد تمرکز بر حوزه ژانر در سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به «ایران» توضیح داد: «اگر ژانر به‌عنوان یک دغدغه جدی در جشنواره مدنظر باشد، این تصمیم‌گیری و تحقق آن، اتفاق خوبی است. این اتفاق می‌تواند هم برای فیلم کوتاه و هم برای فیلم بلند مفید و کارساز باشد. هرچند باید به این نکته توجه کرد که در سینمای امروز نباید به واسطه ژانر محوری از نقد چشم‌پوشی کرد.»
او تأکید دارد که فیلمسازان نسل جدید گاهی فرار رو به جلو دارند و از ژانر فرار می‌کنند چرا که در چهارچوب کارکردن، مخصوصاً در حوزه فیلمسازی مشکل است.
انصاری چهارمین حضور خود را در جشنواره سی‌ونهم تجربه می‌کند. فیلم‌های «خانه ابری»، «بیگانه»، «وحشی»، «خشن» و «ماجان» از ساخته‌های قبلی اوست. این کارگردان جوان درباره فضای فیلمش نیز توضیح داد: «لیدی» علاوه‌بر اینکه فضای جادویی دارد، یک حرف و یک پیام امروزی هم دارد که شاید حرف خیلی از مخاطبان فیلم هم باشد و من احتمال می‌دهم مخاطب آن را دوست داشته باشد.
تعریف‌های متفاوت و گاه نامشخص
آبتین یغماییان که با فیلم کوتاه انیمیشن «گفت برقص» در این رویداد حضور دارد، در پاسخ به این سؤال که چقدر انیمیشن قابلیت پذیرش ژانرهای متنوع را دارد، گفت: «این اتفاق درباره انیمیشن هم مثل سایر فیلم‌های کوتاه است و تفاوتی ندارد اما به نظرم هنر و فیلم‌های امروز را خیلی نمی‌توان به ژانر خاصی محدود کرد. برای مثال فیلم من یک درام است اما در جشنواره‌ای جایزه بهترین فیلم کمدی را گرفت، زیرا تعریف‌ها می‌تواند متفاوت باشد و گاهی چهارچوب مشخصی نمی‌توان برای تعیین ژانر یک اثر پیدا کرد اما می‌توان بر مبنای تعاریف کلاسیک هم عمل کرد.»
او بر این باور است که تجربه هنری در فیلم کوتاه و اساساً سینما بیشتر است اما در تلویزیون باید انیمیشن را به شکل صنعتی‌تر دنبال کرد. یغماییان درباره تفاوت فضای کیفی ساخت آثار پویانمایی در تلویزیون و سینما بیان کرد: «به هر حال وقتی راندمان تولید در تلویزیون بالاست و باید با سرعت اتفاق بیفتد، ممکن است گاهی کیفیت افت کند اما از سویی دیگر وقتی این راندمان بالا می‌رود اتفاقاً باید بتوان خیلی حرفه‌ای عمل کرد تا با توجه به بودجه و خواسته‌های سفارش دهنده بتوان اثری باکیفیت ارائه کرد. قبول دارم که تجربه هنری در فیلم کوتاه و اساساً سینما بیشتر است اما در تلویزیون باید انیمیشن را به شکل صنعتی‌تر دنبال کرد.»
این تهیه‌کننده و کارگردان در ادامه صحبت‌هایش با دعوت از مخاطبان انیمیشن «گفت برقص» به دیدن این اثر در جشنواره افزود: «به دلیل موضوع «عادی بودن» که محوریت این اثر است، فیلم را در جشنواره ببینند. این انیمیشن ماجرای یک روز عادی از زندگی یک آدم عادی است که راه‌حلی عادی را هم برای مشکل عادی خود پیدا می‌کند.»
«گفت برقص» یک استاپ موشن است که با تکنیک سه بعدی تلفیق شده و ۸ دقیقه و ۵۴ ثانیه دارد. ساخت این فیلم نزدیک به دو سال طول کشیده است.
تجربه یک لحظه برای مخاطب
سمیرا قمبریان تهیه‌کننده و کارگردان فیلم «پرواز» که در بخش تجربی سیونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران حضور دارد، بر این باور است که فیلم تجربی باید دریافت مشخص و تجربه یک لحظه حس و آنی را برای مخاطبش ایجاد کند. او درباره مؤلفه‌های یک فیلم تجربی عنوان کرد: «واقعیت این است که فیلم تجربی اگر به سمت داستان برود، دیگر در گستره فیلم تجربی قرار نمی‌گیرد اما نه به این معنا که هر کاری را که خارج از چهارچوب‌های داستان قرار بدهیم، اثر تجربی ساخته‌ایم. فیلم تجربی به نظر من باید دریافت مشخص و تجربه یک لحظه حس و آنی را برای مخاطبش ایجاد کند. در واقع یک دریافت کلی برای مخاطب ایجاد کند.»
او کم هزینه بودن را بارزترین نکته «پرواز» دانست و گفت: «چه در ساخت این فیلم و چه دیگر آثارم بیشتر از 100 هزار تومان هزینه نکرده‌ام و این کم هزینه بودن کاملاً در راستای هدف سینمای تجربی است. اساساً سینمای تجربی به این دلیل شکل گرفته است تا یک‌سری از فیلمسازان با استفاده از توانایی‌های خود و بدون بودجه یا با کمترین هزینه بتوانند کارهای خلاقانه‌ای تولید کنند.»
قمبریان درباره روند خود در به ثمر رساندن ایده‌اش در فیلم تجربی توضیح داد: «من از زمان شروع ایده تا خروجی کار معمولاً برای خودم دریافت‌های مشخصی را پیش‌رو می‌گذارم و در راستای آن فیلمنامه را می‌نویسم. در فیلم «پرواز» نیز ابتدا مفهومی کلی را مشخص کردم و بعد هر آنچه را با آن در ارتباط بود، جمع کردم و به ریتم مشخصی رساندم.»
این فیلمساز با دعوت از مخاطبان به تماشای «پرواز» در جشنواره عنوان کرد که فیلم متناسب با دغدغه مخاطب امروز و حال و هوای اوست.
قمبریان در بخش پایانی صحبت‌های خود همچنین یک پیشنهاد به برگزارکنندگان جشنواره سی‌ونهم مطرح کرد: «فیلم‌های تجربی متأسفانه همیشه مجبورند در کنار فیلم‌های با پروداکشن بزرگتر و پرهزینه‌تر قرار بگیرند و با آنها سنجیده شوند. البته منظورم این نیست که فیلم پر هزینه و داستانی نسازیم اما باید به فیلم‌های لوباجتی که در کنار فیلم‌های پرهزینه قرار می‌گیرند در رقابت‌ها دقت کنیم. البته باید بگویم در دوره سی و نهم هیأت انتخاب و داوری بخش تجربی بسیار خوب چیده شده بود و اینکه هر دو امر انتخاب و داوری را یک گروه واحد برعهده دارند، اتفاق بسیار خوبی است.»
