مهدی گنجی گفت: متاسفانه در ایران مستندهای تک نفره بدی ساخته میشود که بیشتر به علت بیپولی به ساخت آن روی می آورند. در صورتی که این سینما کارکردهای مهمی دارد که با سینمای گروهی نمی توان آن را بر آورده کرد.
به گزارش ستاد خبری جشنواره فیلم کوتاه تهران، پنجمین نشست بررسی آثار مستند مسابقه ملی با حضور مازیار فکری ارشاد؛ مجری، علیرضا حسینی؛ منتقد، مهدی گنجی؛ مستندساز و فیلمسازان مستندهای به نمایش درآمده در روز پنجم سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران برگزار شد.
در«ده، چهارونیم، سهونیم» یک روحانی کلیهاش را اهدا میکند
مهدی حیدری؛ کارگردان مستند «ده، چهار و نیم، سه و نیم» درباره هدفش از ساخت چنین مستندی درباره اهدای کلیه یک روحانی گفت: با ساخت این فیلم توقع داشتم فقط بر یک نفر هم شده تاثیرگزار باشد تا از این طریق جان کودکی را نجات دهند. معتقدم ساخت فیلم هم یک رسالت است و رسالت این فیلم هم همین است.
وی ادامه داد: سعی کردم با انتخاب اسم «ده، چهار و نیم، سه و نیم» که یک واژه درامیتکی در کل فیلم است احساس تعلیق ایجاد کنم.
حسینی هم «ده، چهار و نیم، سه و نیم» را فیلم تاثیر گذاری دانست که سکانسهای خوبی دارد اما پیشنها داد: در سکانس های اولیه، قصه لو می رود. به نظرم دو سکانس باید در این میان تغییر کنند که در این صورت فیلم چند پله بالاتر می رود.
این منتقد افزود: همیشه باید در مستند اطلاعات را آرام آرام به مخاطب داد و تعلیق را نباید از یاد برد. همه فیلمهای مستند باید یک قصه درونی و یک قصه بیرونی داشته باشند اما گاهی این دو فدای یکدیگر می شوند. از طرفی دیگر خطری دیگری که مستندسازان را تهدید می کند، این است که گاهی فدای سوژه میشوند.
«مریم فصل آخر»؛ یک مستند اجتماعی تاثیرگذار
طیبه بابایی؛ کارگردان «مریم فصل آخر» به عنوان مستندساز بعدی پشت تریبون قرار گرفت تا درباره فیلمش صحبت کند. پیش از صحبت های او فکری ارشاد فیلمهای به نمایش درآمده در روز پنجم جشنواره را فیلمهای تلخی معرفی کرد که در عین حال عجیب و رئالیستی بودند و حرفهای زیادی برای گفتن داشتند.
بابایی هم با اشاره به اینکه «مریم فصل آخر» یک مستند اجتماعی با نگاهی انتقادی نسبت به فقر در جامعه است و زندگی زنی جوان و کرد را روایت میکند که به علت فقر درصدد است تا کلیه اش را بفروشد، افزود: این مستند سوژه حساسی داشت که به همین راحتی ها نمی توانستم به آن نزدیک شوم. در عین حال تمامی صحنه های فیلم کاملا طبیعی است و اصلا دخالتی در آن نداشتم.
حسینی با تاکید بر اینکه مستند بابایی را بسیار پسندیده است، بیان کرد: فروشندگان کلیه قصه بیرونی این مستند است و بهانه ای است تا مسائل و معضلات اجتماعی و اقتصادی جهان سوم را به ما نشان می دهد. «مریم فصلآخر» فیلم تاثیرگذاری است که نگاه تدوینی خوبی هم دارد.
«مامان فریده و بابا حسین»؛ فیلمی تاثیرگذار با سوژهای جذاب درباره مرگ
«مامان فریده و بابا حسین» به کارگردانی شیرین قره داغی مستند بعدی بود که مورد بحث قرار گرفت. فکری ارشاد این مستند را فیلمی خوش ریتم معرفی کرد که موضوعش را به درستی انتخاب کرده و به اندازه و درست بیان می کند.
قره داغی درباره مستندش گفت: از ابتدا قصد نداشتم فیلم را به این شکل بسازم و به مرور سال ها چنین قصه ای شکل گرفت. جایزه فیلم قبلی ام نقطه عطفی شد برای ساخت این فیلم. از طرفی دیگر با اعلام فراخوان مدرسه ملی مبنی بر ساخت یک فیلم سه دقیقه ای از زندگی شخصی مان، تصمیم گرفتم با راشهایی که از فیلم های قبلی ام داشتم، این فیلم را بسازم.
وی ادامه داد: درواقع مستند «مامان فریده و بابا حسین» چیزی بود که بر روی میز مونتاژ شکل گرفت و در نهایت از اینکه به چنین فیلمی تبدیل شد، بسیار مسرور شدم.
حسینی هم «مامان فریده و بابا حسین» را یک فیلم تاثیر گذار با سوژه جذابی درباره مرگ دانست و تصریح کرد: فیلم سوژه جدیدی نداشت اما روایت و نوع پرداخت به آن خاص و ویژه بود و مخاطب را به هیچ وجه معطل نگه نمی دارد. قره داغی در این فیلم موفق شده تا با ابزار سینما خاطره این دو نفر را تا همیشه زنده نگه دارد.
سلبریتیها در«ایرانستاگرام» از مشکلاتشان در فضای مجازی میگویند
در ادامه فکری ارشاد «ایرانستاگرام» به کارگردانی شکوفا کریمی را از مورد توجهترین فیلم های امسال دانست که در میان مخاطبان بسیار بحث برانگیز بوده است.
وی در نقد این مستند گفت: به طور خلاصه می گویم «ایرانستاگرام» به شدت اسیر نگاه ژورنالیستی است که در آن دائما سلبریتی ها شعار می دهند و مستندی است که در مرحله طرح مساله وامانده است.
کریمی هم با اشاره به انگیزه خود از ساخت مستندی درباره یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین شبکه های مجازی در ایران گفت: حدود دو سال پیش تصادف دختری تهرانی با یک ماشین گران قیمت و انتشار تصاویر آن در اینستاگرام و به دنبال آن کامنت ها و ناسزاهای عده ای در صفحه شخصی این دختر متوفی توجهام را جلب کرد، یا صفحه مرتضی پاشایی و یا ماجراهای اسید پاشی اصفهان.
وی ادامه داد: همه اینها مرا درگیر این موضوع کرد که چرا مردم در فضای مجازی به این راحتی به همدیگر و یا حتی فردی که فوت شده است، ناسزا میگویند.
این کارگردان جوان افزود: دلیل اصلی ام برای ساخت «ایرانستاگرام» فرهنگسازی بود که چه بسا یک نفر هم که شده با دیدین این فیلم تغییر رویه رفتاری درچنین فضاهایی بدهد. البته که مسئله بی اخلافی و بی فرهنگی در فضای مجازی چیزی نیست که در سی دقیقه بتوان آن را بررسی کرد.
حسینی هم درباره «ایرانستاگرام» اظهار کرد: شروع فیلم با تحقیق است و نقدی به فضای ارتباطی مردم دارد. کارشناس خوبی در فیلم وجود دارد که به جا از آن استفاده شده و در عین حال قاب ها و ریتم خوبی هم دارد.
«چغامیش»؛ یک مستند باستان شناسی کاملا متفاوت
«چغامیش» به کارگردانی سجادپور آخرین مستند بررسی شده بود که بدون حضور کارگردان درباره آن حرف زده شد. حسینی به طور خلاصه درباره این مستند گفت: یک مستند باستان شناسی کاملا متفاوت است که خیلی روان و به زبان عامیانه ساخته شده بود. شرط اصلی سینمای مستند یعنی تحقیق به خوبی در آن رعایت شده بود.
بخش دوم این نشست به مبحث راهکارهای ساخت مستند یک نفره اختصاص یافت. مهدی گنجی؛ مستندساز موفق ایرانی با اشاره به حضور مستندسازان موفقی چون ژان روش در سینمای تک نفره یا « One man film making» درباره تعریف این سبک مستندسازی بیان کرد: تعریف حداقلی آن فیلم ساختن با یک گروه حداقلی است که می تواند یک یا دونفره باشد. این به معنی حداقل امکانات یا حداقل تخصص نیست. ریشه این سینما ربطی به سبک شدن وسایل ندارد، زاییده بحث دیجیتال یا دوربین کوچک هم نیست پس این نوع از سینما محصول دیجیتال نیست.
وی ادامه داد: مهم ترین ویژگی این سبک کار رسیدن به لایه پنهان روابط انسانها و فضاها برای اعتمادسازی است که مهم ترین کارکرد سینمای تک نفره است. این سینما کمک میکند تا سد رابطه فیلمساز با سوژه از بین برود.
این مستندساز بر دیگر کارکردهای سینمای تک نفره تاکید و بیان کرد: جدی ترین فیلم های مستند فیلم هایی هستند که در دامنه زمانی طولانی ساخته میشوند. از لحاظ منطقی و حرفه ای هم امکان پذیر نیست که چنین فیلم هایی با گروه ساخته شود و هیچ تهیه کننده ای هم پشت آن نمی ایستد.
گنجی افزود: مهم ترین کارکرد این سینما در جهان در مواقع بحران است. متاسفانه درایران به علت تربیت نشدن مستندسازان در این زمینه بسیار مغفول و ناشناخته مانده است. در این سینما سوژه هیچ گاه چشم فیلمساز را نمی بیند چون پشت دوربین قرار دارد. فیلمساز باید با از زبان بدن کمک بگیرد و گاهی هم درمواقع بحران بدون ویزور تصویربرداری کند.
کارگردان مستند «من شاه نیستم» تصریح کرد: این نوع از فیلم سازی مهارت و خستگی ناپذیری می طلبد و جالب است که بدانید فیلمساز تک نفره در دنیا بیشترین دستمزد را می گیرد. اما متاسفانه فیلم های بد تک نفره ای در ایران ساخته میشود که بیشتر به علت بیپولی به آن روی آورده می شود. فیلمسازی تک نفره فقط فیلم گرفتن نیست فیلمی که تک نفره ساخته شده باشد اما به علت یکی از این سه کارکرد ساخته نشده باشد، تنها از سر بی پولی ساخته شده است.
وی در پایان یاداور شد: باید فیلمسازی تک نفره به درستی گسترش پیدا کند. سایت «و مستند» اطلاعات کامل تر و بیشتری از این سبک فیلمسازی به شما می دهد.